ارزیابی توزیع و منشأ آرسنیک در آبخوان‌های کارستی، مطالعه موردی چشمه شور کارستی گرو در شرق خوزستان

در ایران چشمه‌های متعددی وجود دارند که به‌وسیله آرسنیک آلوده و غیرقابل‌شرب شده‌اند. چشمه گرو در محدوده مسجدسلیمان شاخصی ازاین‌گونه چشمه‌ها می‌باشد. به‌منظور بررسی غلظت آرسنیک تعداد 20 نمونه آب چشمه و پیزومترهای تاقدیس آسماری جمع‌آوری شدند. غلظت عناصر اصلی و عناصر فرعی (AS، Fe، Mn، Ni، V و Li) در نمونه‌ها اندازه‌گیری شد. مطالعات ICP-OES نیز بر روی 3 نمونه سازند اطراف منطقه انجام گردید. نتایج نشان داد که چشمه گرو دارای میزان آرسنیک بیش از ppb10 می‌باشد. بررسی‌های هیدروشیمی و آماری نمونه‌های آب و سنگ و همچنین همبستگی معنی‌دار آرسنیک با کاتیون‌های اصلی و نیکل و وانادیوم نشان می‌دهد عوامل انسان‌زاد تأثیری در میزان آرسنیک نداشته‌اند و می‌توان منشأ آرسنیک را زمین زاد (سازند گچساران و ورود شورابه های نفتی) دانست. چگونگی مکانیسم کلیدی آزادسازی و تحرک آرسنیک در فصل مرطوب تنفس بی‌هوازی باکتری‌های احیاکننده +Fe3 است، درحالی‌که در فصل خشک با احیایی‌تر شدن محیط (تأثیر بیشتر شورابه نفتی)، فعالیت میکروارگانیسم‌های SRB و IRB موجود در دهانه چشمه سبب احیا آهن به‌واسطه سولفید حاصل از تنفس سولفاتی می‌شود که این امر سبب تشکیل رسوب آرسنیک می‌گردد. همچنین آنالیز کروماتوگرافی گازی نفت موجود در چشمه، نشان می‌دهد بوی H2S حاصل احیاء ترموشیمیایی سولفات در مخازن کربناته می‌باشد. با توجه به نتایج این پژوهش استفاده از منابع آبی موجود در منطقه، سلامت ساکنین منطقه را تهدید می‌کند و بایستی از روش‌های حذف آرسنیک استفاده گردد.